Condensator letter- en cijfercodering

Grote condensatoren hebben de waarde gewoon als opdruk. Lekker makkelijk. Bijvoorbeeld 10 µF (Micro Farad). Maar kleinere schijf condensatoren en plastic folie types hebben vaak slechts twee of drie cijfers als opdruk. En hoe lees je dat dan wel?

Twee-cijfer coderingen

Laten we bij het begin beginnen. De meeste condensatoren hebben drie cijfers als opdruk, maar soms staan er slechts twee cijfers. Deze kun je dan lezen als de waarde in Pico Farad. Bijvoorbeeld, een opdruk van “47” op een klein schijfje mag je interpreteren als een 47 pF (Pico Farad) condensator. De waarde wordt dan ook wel als 47 puff uitgesproken.

Drie-cijfer coderingen

Maar dan nu een drie-cijfer opdruk. Dit is enigszins soortgelijk aan de weerstand kleurcodering. De eerste twee geven de numerieke waarde aan, en de derde geeft een vermenigvuldigingsfactor aan. Meestal geeft deze laatste code dus aan hoeveel “nullen” je achter de eerste twee getallen moet zetten. De officiële standaard voor deze coderingen (EIA standaard RS-198) geeft een aantal mogelijkheden die je in de praktijk waarschijnlijk nooit zult tegenkomen, maar voor de volledigheid hebben we toch alles even hieronder in een tabel gezet. Niets is duidelijker dan een voorbeeld. Een condensator met de opdruk “104” moet met onderstaande tabel in het achterhoofd gelezen worden als een 10 met 4 nullen er achter, oftewel 100.000 pF, wat beter te vertalen is naar 0,1 µF. Een simpel systeem.

3e cijferVermenigvuldigingsfactor (resultaat in pico-Farad)
01
110
2100
31000
410000 (tienduizend)
5100000 (honderdduizend)
6Ongebruikt
7Ongebruikt
80,01
90,1

Vergeet de ESR niet

Echter, let op, deze getallen vertellen je niets over de ESR waarde van de condensator. Ondanks veel voorlichting weet lang niet iedereen dat een condensator na defect raken vaak nog wel de juiste waarde laat zien tijdens nameten. Om dus echt een condensator te controleren, heb je een meter nodig waarmee de ESR kunt bepalen.

Tolerantie-code

De meeste zelfbouwers hoeven niet verder dan dit te gaan. Echter, ik proef dat u meer wilt weten. Welnu, om de verwarring compleet te maken wordt er soms een tolerantie-code gegeven door middel van een enkele letter. Geen idee waarom de volgorde zo is als in onderstaande tabel is te lezen, maar wel zullen het er mee moeten doen. Voor de duidelijkheid een voorbeeld. Een condensator met de opdruk “103J” moet met onderstaande tabel als referentie dus gelezen worden als een 10.000 pF condensator met +/- 5% tolerantie.

LetterTolerantie
B+/- 0,10%
C+/- 0,25%
D+/- 0,5%
E+/- 0,5%
F+/- 1%
G+/- 2%
H+/- 3%
J+/- 5%
K+/- 10%
M+/- 20%
N+/- 0,05%
P+100% ,-0%
Z+80% ,-20%

Letter coderingen

En om de zaken nu echt complex te maken worden soms ook “letter-cijfer-letter” codes (bijvoorbeeld: Z5U) gebruikt. De onderstaande drie tabellen laten zien hoe deze cryptische 3-symbool codes te lezen. Een “224 Z5U” geeft dan aan dat we hier een 220.000 pF (of 0,22 µF) condensator hebben met een gebruikstemperatuur bereik van -10 graden Celsius tot +85 graden Celsius en met een tolerantiebereik van +22% en -56%. Deze tabellen geven dus feitelijk de specificaties van het dielectricum in de condensator weer.

1e symbool (letter)Ondergrens gebruikstemperatuur
Z+10 graden Celsius
Y-30 graden Celsius
X-55 graden Celsius
2e symbool (cijfer)Bovengrens gebruikstemperatuur
2+45 graden Celsius
4+65 graden Celsius
5+85 graden Celsius
6+105 graden Celsius
7+125 graden Celsius
3e symbool (letter)Maximale capasiteitsverandering over het volle gebruikstemperatuur bereik
A+1,0%
B+/- 1,5%
C+/- 2,2%
D+/- 3,3%
E+/- 4,7%
F+/- 7,5%
P+/- 10%
R+/- 15%
S+/- 22%
T+22%, -33%
U+22%, -56%
V+22%, -82%